Optik pit makülopatisi hastasına ait OCT kesitinde okla gösterilen retinanın tabanına ait lezyon nedir?
Haziran 2016- Ayın sorusu bölümüne ilgi gösterip soruyu cevaplayan herkese teşekkür ederiz
Bu ayki sorunun cevabı “fırçamsı kenar görünümü” olacaktı. Soruya doğru cevap veren kişiler arasında çekilen kura sonucu bu ayki kitap ödülünü Sn. Dr. Gözde Koçak kazanmıştır. Kendisini tebrik ederiz.
Bu ayki soruda optik pit makülopatisi izlenen bir hastanın yatay OCT kesitinde izlenen retina tabanına ait değişimler sorulmuştur. Daha önceki dönemde bir akut SSR olgusunda sorduğumuz fırçamsı kenar görünümünü tekrar gündeme almamızın iki nedeni vardır: 1. En çok akut SSR atakları sırasında görülen fırçamsı kenar görünümlerinin seröz maküla dekolmanının eşlik ettiği başka patolojilerde de olabileceğini vurgulamak. 2. Fırçamsı kenar görünümü gelişimi ile ilgili değişen görüşlerimizi sizlerle paylaşmak.
Fırçamsı kenar görünümü günümüzde seröz maküla dekolmanı ile seyreden bazı retina-koroidal patolojilerde izlenen ve sadece OCT bulguları sayesinde teşhis edilen bir patolojidir. İlk olarak akut SSR hastalarında tanımlanmıştır. Sonraki yıllarda seröz maküla dekolmanının eşlik ettiği başka patolojilerde de görüldüğü tespit edilmiştir. Ancak diabetik seröz maküla dekolmanı ya da ven tıkanıklıklarına bağlı seröz maküla dekolmanı gibi retinal vasküler patolojilerde nadir görülmektedir.
Günümüzde gelişim mekanizması ile ilgili kabul edilen görüş fotoreseptör dış segmentlerinde biriken atık maddelerin RPE’ye atılaması sonucu retina tabanında birikmesidir. Bildiğimiz kadarıyla histolojik dayanağı olmayan bu görüşü kabul ederek uzun yıllardan beri diabetik retinopatide ya da ven tıkanıklıklarında fırçamsı kenar görünümünün nadir görülmesini açıklamaya çalıştık. Geliştirdiğimiz temel teori diabetik retinopatide ya da ven tıkanıklıklarında fotoreseptör aktivitesinin düşük olması (daha az atık madde birikimi) ya da SSR ya da optik pit makülopatisi gibi nispeten genç bireyleri ilgilendiren patolojilerde artmış fotoreseptör aktivitesi (daha fazla atık madde birikimi) şeklindeydi.
Johns Hopkins Üniversitesinden Edwards ve arkadaşlarının geçen sene yaptıkları poster sunumundan sonra fırçamsı kenar gelişimi ile ilgili görüşlerimizde önemli değişiklikler oldu. Edwards ve arkadaşları insan retinasında Müller hücrelerinin uzantılarının eksternal limitan membranı geçerek retina tabanına doğru ilerleyebildiğini hatta bunların mikroskopik görünümünün saçak şeklinde uzantılar oluşturduğunu gösterdiler (Resim). Bu çalışmanın fırçamsı kenarların atık maddeler değil, bir Müller hücre uzantısı olduğunu gösteren son derece önemli bir çalışma olduğunu düşünüyoruz.
Ancak niye SSR ya da optik pit makülapatisinde yaygın şekilde görülen fırçamsı kenar görünümü, diabetik retinopati ya da retina ven tıkanıklığına bağlı seröz maküla dekolmanında nadiren görülüyor sorusuna hala cevap verilemedi. Bu konuda bizim görüşümüz şöyle: Müller hücreleri retinanın tamir fonksiyonunu yerine getiren hücreleridir. Tıpkı maküla deliği cerrahisinde ILM soyarak uyardığımız Müller hücreleri maküla dekolmanı geliştiğinde de aktif hale geçerek retina tabanındaki uzantılarını retina altına doğru uzatıyorlar. Bu yanıt retinanın nispeten az etkilendiği SSR gibi bir patolojide çok iyi ve hızlı bir şekilde çalışırken, artık günümüzde net bir şekilde ispatlandığı gibi Müller hücre fonksiyonları sekteye uğrayan diabetik retinopatide ya da retina ven tıkanıklıklarında çalışmıyor. Başka bir ifade ile Müller hücrelerinin normal aktivitelerini kaybettiği gözlerde fırçamsı kenar görünümü oluşamıyor.
